Inleiding

Met gepaste trots bieden wij u de meerjarenbegroting 2023-2026 aan. Deze begroting is in een bijzondere tijd tot stand gekomen. In mei jl. nam de gemeenteraad het coalitieakkoord ‘Groei en Bloei voor Vlaardingen’ aan. De ambities zoals opgenomen in het coalitieakkoord zijn uitgewerkt in deze begroting: de eerste begroting van het nieuwe college. We willen een nieuwe weg inslaan. Na jaren van financiële uitdagingen, willen we onze blik vooruit richten en investeren in de stad én het herstel van vertrouwen. Dat doen we onder andere door in deze begroting beter dan ooit een reële inschatting te maken van onze inkomsten en uitgaven. Om onverwachte zaken op te vangen, blijven we solide financieel beleid voeren zodat we een structureel sluitende begroting hebben met genoeg vet op onze botten in de algemene reserve. 

Structureel in evenwicht
Dat is in deze begroting weer gelukt. De begroting voor 2023 is sluitend en kent een begrotingsoverschot van € 158.000. Ook zien we dat onze begroting de komende drie jaar (2023, 2024, 2025) structureel in evenwicht is. Alleen in 2026 is onze begroting dat niet. Dat wordt veroorzaakt doordat het nog onbekend is hoe de nieuwe systematiek voor de vaststelling van de hoogte van het gemeentefonds eruit gaat zien en wat daarvan de financiële gevolgen gaan zijn. Daarom daalt het accres dat wij vanuit het Rijk krijgen voor onze gemeente met bijna € 10 miljoen in 2026. Als gemeente staan wij niet alleen voor deze uitdaging. Elke gemeente in Nederland krijgt hiermee te maken. De VNG is en blijft in gesprek met het kabinet om snel financiële duidelijkheid te krijgen voor 2026 en verder. Voor ons betekent dit dat we de plannen om te investeren in de stad doorzetten, maar tegelijkertijd blijven kijken naar de ontwikkelingen omtrent het gemeentefonds.

Begroting in crisistijd
We zijn er trots op dat, ondanks de situatie in de wereld en de grote onzekerheden die dat met zich meebrengt, het is gelukt om een sluitende begroting aan u te kunnen presenteren. Toch sluiten wij onze ogen niet voor de gevolgen van de vele crisissen die de wereld kent en de gevolgen daarvan voor onze Vlaardingse inwoners en ondernemers. Met name (de nasleep van) de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne en de stroom vluchtelingen die dat op gang heeft gebracht, hebben impact gehad op Vlaardingen. Maar ook de energiecrisis, de stikstofcrisis, de wooncrisis en de asielcrisis raken onze inwoners en ondernemers. Wij zijn hier niet blind voor. We zien dat een steeds groter wordende groep moeite heeft om de oplopende rekeningen te kunnen betalen en dat daarmee de armoede toeneemt in Vlaardingen. Daar maken we ons zorgen over en roepen daarom iedereen op die in de problemen dreigt te komen zich te melden bij de instanties en organisaties die hulp kunnen bieden. Ook wij als gemeente proberen binnen onze mogelijkheden de Vlaardingers met raad en daad bij te staan om deze crisis, en alle anderen, te lijf te gaan. 

Een ambitieuze begroting
Ondanks de vele uitdagingen, presenteren wij u een ambitieuze begroting. Dat is wat ons betreft noodzakelijk, omdat de stad daarom vraagt. Wel hebben we een zorg  over het kunnen aantrekken van voldoende gekwalificeerd personeel om deze ambities te realiseren. 
We investeren in deze begroting in de zaken die nu direct onze aandacht vragen en waarvoor we snel resultaten willen bereiken, zoals hierboven omschreven. Daarnaast investeren we in zaken waarmee we het verschil kunnen maken in de stad.  De achterliggende periode waarin onze financiële situatie onder druk stond, heeft het college wel behoedzaam gemaakt. Wij zijn ambitieus en enthousiast om kansen voor Vlaardingen te verzilveren, maar doen dat niet roekeloos. 
De in het coalitieakkoord en in deze begroting benoemde ambities kunnen wij niet alleen realiseren. Samen kunnen wij meer bereiken dan alleen. Daarom slaan we graag de handen ineen met bewoners, ondernemers, instellingen en verenigingen. Uiteraard slaan wij ook graag de handen ineen met de gemeenteraad. Met elkaar, het liefst zo gezamenlijk mogelijk, willen wij werken aan groei en bloei voor Vlaardingen. 

Stadprogramma’s als pijlers
De ambities geformuleerd in het coalitieakkoord komen terug in de reguliere programma’s van deze begroting. Daarnaast zijn er ook acht stadsprogramma’s geformuleerd als pijlers van het coalitieakkoord. Door middel van de stadsprogramma’s willen we grote maatschappelijke vraagstukken, die over de grenzen van portefeuilles heen gaan, aanpakken. Daar zijn de nodige middelen voor beschikbaar gesteld. Om goed inzichtelijk te maken wat we met de stadsprogramma’s willen gaan doen en welke successen we de komende jaren willen boeken, wordt er in 2022 voor elk stadsprogramma een uitvoeringsprogramma opgesteld. In deze begroting zijn de stadsprogramma’s op hoofdlijnen opgenomen in de Paragraaf Stadsprogramma’s. We rapporteren via de reguliere P&C-cyclus over de voortgang en gevolgen van de uitvoeringsprogramma’s. 
Op 13 december 2022 stellen wij als college de uitvoeringsprogramma’s vast en bieden wij deze aan aan uw raad. Dan, maar in sommige gevallen ook voor die tijd, leggen wij de uitvoeringsprogramma’s ter bespreking voor aan stad en raad. Zo worden er informele raadsbijeenkomsten georganiseerd om met de raad van gedachten te wisselen over de uitvoeringsprogramma’s voor de stadsprogramma’s Groen Vlaardingen, Leefbaar Vlaardingen, Veilig Vlaardingen, Zorgzaam Vlaardingen en Nieuwe Energie. Voor de stadprogramma’s Nieuwe Rivierzone, Nieuwe Binnenstad en Nieuwe Westwijk zijn er in de achterliggende periode al de nodige bijeenkomsten geweest. De informatie over deze stadsprogramma’s is ook met de raad gedeeld.  Wij benadrukken wel dat de stadsprogramma's lopende programma's zijn, die worden geactualiseerd. 

De financiële stand van zaken die in de geamendeerde voorjaarsnota 2022 is opgenomen, hebben wij verwerkt in de meerjarenbegroting. Daarnaast hebben we de meicirculaire van het gemeentefonds verwerkt en hebben we de vastgestelde meerjarenbegrotingen van de gemeenschappelijke regelingen één op één overgenomen in onze meerjarenbegroting. Ook hebben wij een aantal begrotingsposten na aanbieding van de voorjaarsnota 2022 moeten actualiseren.

Dit leidt tot het volgende verloop van de saldi in de meerjarenbegroting:

Bedragen x € 1.000)	2023	2024	2025	2026
Begrotingssaldi bij de Voorjaarsnota 2022	-921	-1.598	-1.886	-2.650
Actualisatie begrotingsposten:
Bestuur, Dienstverlening en Participatie: ICT begroting	-1.204	-906	-899	-954
Bestuur, Dienstverlening en Participatie: Amendement Educatie Programma "Pak@ democratie"	-15	-15	-15	-15
Veilgheid en Handhaving: Noodzakelijke actualisatie budgetten	-43	-43	-43	-43
Verkeer en mobiliteit: Correctie onttrekking reserve Blankenburgverbinding	-	-	-137	-129
Wonen: Extra opbrengsten erfpacht	300	406	412	418
Wonen: Extra lasten erfpacht	-100	-102	-103	-105
Onderwijs, Economie en Haven: Citymarketing	-250	-406	-464	-471
Sociaal domein: Beschermd Wonen	-1.500	-1.500	-1.500	-1.481
Sociaal domein: Technische mutatie GRJR	176	156	246	-
Sociaal domein: Inburgering	178	245	229	230
Sociaal domein: Raadsvoorstel Langdurige Opvang Oekrainers	-	-	-	-
Sociaal domein: Actualisatie diverse posten	-49	66	72	8
Sociaal domein: Herijking budget Mevis	-382	-388	-394	-400
Sociaal domein: Taakstelling Stroomopwaarts	-3.703	-3.700	-3.755	-3.811
Sociaal domein: Incidenteel voordeel BUIG lasten	700	-	-	-
Sociaal Domein: Amendement Tegemoetkoming Meerkosten	-210	-210	-210	-210
Sociaal Domein: Amendement Realiseren project Prettig Wonen in heel Vlaardingen	-50	-50	-50	-50
Kunst, Cultuur en Erfgoed: Additionele middelen Stadsgehoorzaal	-585	-597	-609	-620
Kunst, Cultuur en Erfgoed: Amendement Stimuleren Professionalisering SLOV (en zie kwartiermaker)	-35	-35	-35	0
Kunst, Cultuur en Erfgoed: (AM) Aantrekken onafhankelijk kwartiermaker samenwerwerking SLOV, Omroep en Schie	-70	-70	-70	0
Sport en recreatie: Raadsvoorstel kunstgrasinfill	-14	-14	-13	-13
Sport en recreatie: Amendement structurele jaarlijkse bijdrage Stadsboerderij	-50	-50	-50	-50
Financiën: Structureel geld overhouden	250	250	250	250
Financiën: Vrijval stelpost risico-buffer sociaal domein	1.000	1.000	1.000	1.000
Financiën: Vrijval stelpost corona	250	-	-	-
Financiën: Raadsvoorstel Meicirculaire 2022	3.475	1.930	2.479	538
Financiën Vrijval overige stelposten	674	759	796	824
Financiën: Rente leningen	-136	-489	-1.381	-1.333
Financiën: Vrij te besteden budgettaire ruimte gemeenteraad	-	-	-	-75
Financiën: Actualisatie kapitaallasten, incl. gesloten circuits	2.471	2.666	1.330	1.393
Financiën: Raming arbitragemiddelen jeugd	-	1.114	1.127	986
Totaal actualisatie begrotingsposten	1.078	18	-1.787	-4.114
Begrotingssaldi	158	-1.580	-3.673	-6.764

Het geactualiseerde financieel meerjarenperspectief laat in 2023 een begrotingsoverschot van € 158.000 zien.  In 2024 is sprake van een begrotingstekort van zo'n € 1,6 miljoen, in 2025  komen we € 3,7 miljoen tekort, terwijl 2026 een tekort kent van € 6,8 miljoen. Hiermee behalen we voor de jaren 2023, 2024, 2025 en 2026 niet onze ambitie om jaarlijks € 250.000 over te houden om eventuele onvoorziene structurele tegenvallers op te vangen.

Doordat we onze algemene reserve de afgelopen jaren hebben kunnen versterken, kunnen wij ondanks de negatieve meerjarige begrotingssaldi vanaf 2024 incidenteel flink investeren in de stad. Dit omdat, zoals eerder vermeld,  de begroting in van 2023 tot en met 2025 structureel in evenwicht is. Hieronder geven wij een beeld van het structureel evenwicht. 

Structureel begrotingsresultaat (bedragen x € 1.000)				2023	2024	2025	2026
Saldo van baten en lasten				158	-1.580	-3.673	-6.764
Incidentele baten en lasten (saldo)				3.922	7.877	10.365	400
Incidentele mutaties met reserves (saldo)				-815	-1.737	-27	-27
Totaal structureel begrotingsresultaat				3.265	4.561	6.665	-6.391

We willen onze algemene reserve op peil houden om financiële risico’s op te vangen. Om te bepalen in hoeverre wij in staat zijn om onze financiële risico’s op te vangen, wordt de weerstandsratio gebruikt. Deze maatstaf wordt uitgedrukt in een verhoudingsgetal. In het coalitieakkoord Groei en Bloei voor Vlaardingen hebben wij aangegeven dat onze weerstandsratio niet onder de 1,0 mag komen. Met deze ondergrens houden we genoeg middelen in onze algemene reserve achter de hand om alle geïdentificeerde risico’s af te dekken. Daarnaast wordt een ratio van 1,0 door de provinciaal toezichthouder als voldoende beschouwd.  Op basis van de interne analyse betreffende de risico’s moet voor 2023 een totale weerstandscapaciteit van € 46,3 miljoen worden aangehouden. In het meerjarig beeld verandert de noodzakelijke weerstandscapaciteit naar € 32,3 miljoen vanaf 2024.

Uit onderstaande blijkt dat het weerstandsvermogen de komende jaren op orde is. 

Financiën (Bedragen x €1 miljoen)	2023	2024	2025	2026
Algemene reserve	52,2	50,6	46,9	40,2
Noodzakelijke weerstandscapaciteit	46,3	32,3	32,3	32,3
Weerstandsratio	1,1	1,6	1,5	1,2