Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Voldoende weerstandsvermogen om risico's op te kunnen vangen is voor een gemeente absolute noodzaak. In Vlaardingen maakt risicomanagement dan ook structureel onderdeel uit van de Planning & Control-cyclus. Zo vindt op dit moment twee maal per jaar, zowel bij de begroting als bij de jaarrekening, een risico-inventarisatie en een risico-waardering plaats. 
Artikel 11 van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) beschrijft het weerstandsvermogen als volgt: “Het weerstandsvermogen geeft de relatie aan tussen de weerstandscapaciteit (middelen om niet begrote kosten op te vangen) en de risico’s van mogelijk materiële financiële betekenis waar geen maatregelen voor zijn getroffen”. Dit weerstandsvermogen wordt weergegeven in een verhoudingsgetal of ratio. 

Weerstandsvermogen = aanwezige weerstandscapaciteit /risico's * 100% 
De gewenste weerstandscapaciteit is het geldbedrag dat idealiter aanwezig zou moeten zijn om risico’s af te dekken. De hoogte van de gewenste weerstandscapaciteit is volledig afhankelijk van de binnen de gemeente aanwezige risico's en vooral van de ingeschatte risicobedragen (per risico). Het gemeentelijk beleid streeft naar het realiseren van een weerstandsvermogen van 170% (weerstandsratio van 1,7),  maar minimaal een weerstandsratio van 1,0. 

De aanwezige weerstandscapaciteit bestaat uit het totaal aan middelen dat de gemeente beschikbaar heeft of op korte termijn vrij kan maken om financiële tegenvallers op te vangen. De algemene reserve vormt daarbij het reeds beschikbare deel. De aanwezige weerstandscapaciteit bedraagt op basis van de concept jaarrekening 2023  € 61,3 miljoen.  

In de begroting  2024 is reeds rekening gehouden met een onttrekking van 4,4 miljoen, en  op basis van de uitkomst van de 1e VGR  is de aanwezige weerstandscapaciteit € 49,0 miljoen.

De gewenste weerstandscapaciteit bestaat uit middelen die de gemeente beschikbaar zou moeten hebben of op korte termijn vrij zou moeten kunnen maken om de waargenomen risico's financieel te kunnen dekken indien deze zich voordoen in de geschatte mate (kans x impact). 

Om dit bedrag te kunnen bepalen wordt externe deskundigheid ingeschakeld. Er wordt een simulatie uitgevoerd voor het berekenen van de benodigde weerstandscapaciteit op basis van de Monte-Carlomethode. De basis van deze simulatie is het inventariseren en het kwantificeren van de risico’s. 

Op basis van de interne analyse betreffende de risico’s wordt de totale weerstandscapaciteit nu ingeschat op € 38,0 miljoen.   Onderstaand  een nadere toelichting van ontwikkeling van de risico’s,  de tussentijdse  aanpassing is niet bepaald  op basis van de monte carlo methodiek.

Naast de onzekerheden die het gevolg zijn van de landelijke politiek en de begrotingssystematiek van de provincie, zijn er ook in Vlaardingen zaken die extra aandacht vragen bij het opstellen van de begroting 2025. Het gaat om onderwerpen waarvan nog geen cijfers bekend zijn om de hoogte en kans te bepalen. Om u vooruitlopend op de begroting alvast te informeren hierover, hebben we deze onderwerpen in deze voorjaarsnota opgenomen als onzekerheid. Deze onzekerheden zijn meegenomen in de inschatting van het weerstandsvermogen.  

Jeugdhulp
ROGplus heeft aangegeven dat Mevis op basis van de concept jaarstukken 2023 het signaal heeft afgegeven dat er zorgen zijn over de beschikbare middelen. Op basis van de contractafspraken zijn  er eisen gesteld over het beoordelen van dit verzoek. Financiële tekorten worden beoordeeld of deze zijn ontstaan door exogene factor. Als hier sprake van is, zal de gemeenten middelen beschikbaar stellen. Onze inschatting is dat dit zorgt voor een stijging van de kans dat het risico zich zal voordoen.  

Indexatie
Het uitgangspunt voor de voorjaarsnota 2024 en de begroting 2025 is indexering op basis van CPI. Hierdoor verandert de omvang en kans van de indexering. Dit wordt meegenomen in de uitwerking van de begroting. Momenteel worden de investeringen niet aangepast aan deze indexering op basis van CPI, waardoor er een risico blijft.

Rivierzone
Bij de behandeling van de jaarrekening 2023 wordt aan uw raad voorgesteld om een bestemmingsreserve voor de Rivierzone te vormen. Deze bestemmingsreserve is bestemd voor onvoorziene uitgaven. Hierdoor zal vanaf 2024 het risico worden meegenomen in de beoordeling van de specifieke bestemmingsreserve.  In de huidige begroting is het risico opgenomen op basis van de besluitvorming bij de gebiedsontwikkeling Rivierzone. Het risico wordt hiermee niet meer opgenomen in de weerstandsvermogen.

Grondexploitaties actualiseren
Het risico grondexploitatie is momenteel gebaseerd op de jaarrekening 2023. Hierin is de uitkomst van de concept MPG 2024 niet verwerkt. De risico’s zijn daarbij nog niet beoordeeld. De uitkomsten van deze beoordeling worden meegenomen in de begroting 2025.  

Gemeentefonds
Wij voorzien dat de gevolgen van de voorjaarsnota van het Rijk en de komst van een nieuw kabinet niet gunstig zullen zijn voor de uitkering aan gemeenten via het gemeentefonds. De kans dat dit risico zich voordoet, stijgt daarmee. 

MIP vernieuwing zwembad, extra sporthal, onderwijshuisvesting door gebiedsontwikkeling
Voor de verschillende gebiedsontwikkelingen in de stad zijn investeringen nodig om de noodzakelijke voorzieningen voor de inwoners te kunnen realiseren. De hoogte is gebaseerd op een inschatting van de investeringen. De kans dat dit risico zich voordoet is beperkt gezien de doorlooptijd van de gebiedsontwikkelingen. Het risico is onderdeel van het weerstandsvermogen.

Tegen de omvang van de verwachte weerstandscapaciteit per 1 januari 2024 van € 61,3  miljoen levert dit een weerstandsratio op van: 

Weerstandsvermogen = € 61,3 miljoen / € 38 miljoen = 1,6 
Uitgangspunt in de huidige onzekerheden  de ondergrens van de weerstandsratio aan te houden,  en  voor 2024  wordt deze gehaald.