Inleiding

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Het komende jaar staat in het teken van de uitvoering van het Herstelplan, aanvullende ombuigingen en de gevolgen van de coronacrisis. Tegen deze uitdagende achtergrond bieden wij u de meerjarenbegroting 2021-2024 aan.

Op 23 april jl. heeft uw raad het Herstelplan “Voor een leefbaar en financieel gezond Vlaardingen” vastgesteld, waarin de beleidsmatige speerpunten voor de komende jaren zijn beschreven. Zo zetten wij in op het bouwen van extra woningen, de transformatie van het sociaal domein, het vergroten van de veiligheid en de realisatie van een Zorg Innovatie Academie. Met de maatregelen die in het Herstelplan staan beschreven zijn de komende jaren aanzienlijke inspanningen en ombuigingen gemoeid.

Kort na het vaststellen van het Herstelplan deden zich zowel in de jaarrekening 2019 als in de 1e voortgangsrapportage 2020 nieuwe financiële tegenvallers voor die het nodig maakten om op zoek te gaan naar aanvullende ombuigingen. Op 9 juli jl. heeft uw raad de kadernota vastgesteld waarin een aanvullende ombuigingstaakstelling van ten minste € 3,5 miljoen structureel, bovenop het Herstelplan, is opgenomen. Hiermee vangen wij genoemde tegenvallers op.

Ontwikkeling van het begrotingssaldo

Terug naar navigatie - Ontwikkeling van het begrotingssaldo

De financiële stand van zaken die in de kadernota is opgenomen, hebben wij verwerkt in de meerjarenbegroting. Het Herstelplan was al verwerkt in de kadernota en maakt daarmee ook onderdeel uit van deze meerjarenbegroting. Daarnaast hebben we de meicirculaire van het gemeentefonds verwerkt en hebben we de vastgestelde meerjarenbegrotingen van de gemeenschappelijke regelingen één op één overgenomen in onze meerjarenbegroting. Verder hebben wij de budgetten in de meerjarenbegroting omgezet van constante naar lopende prijzen. Dit betekent dat we nu rekening houden met de stijging van baten en lasten door inflatie.

Dit leidt tot het volgende verloop van de saldi in de meerjarenbegroting:

Bedragen x € 1.000) 2020 2021 2022 2023 2024
Verwachte begrotingssaldi bij de kadernota -11.907 -8.276 -3.961 2.219 2.219
Hierin begrepen onderwerpen rapport Weterings -1.797 -1.881 -1.004 -1.018 -1.018
Kadernota 2020, exclusief rapport Weterings -10.110 -6.395 -2.957 3.237 3.237
Raadsbesluit benoeming accountant -62 -64 -65 -67 -67
Actualisatie overige begrotingsposten 0 743 1.657 -485 -1.978
Begrotingssaldi -10.172 -5.716 -1.366 2.684 1.192

In deze cijfers zijn de aanvullende ombuigingen en de financiële gevolgen van het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein nog niet verwerkt. De aanvullende ombuigingen en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein zijn gelijktijdig met de begroting uitgewerkt en konden daardoor niet meer op tijd in de diverse programma’s van de begroting verwerkt worden. U vindt de ombuigingsvoorstellen en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein als afzonderlijke bijlagen bij de begroting. De financiële effecten van de aanvullende ombuigingen en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein worden als begrotingswijzigingen in de begroting verwerkt mits u hiermee instemt uiteraard.

Rapport Weterings
In het Herstelplan en in de kadernota is aangegeven dat er (op basis van het rapport Weterings) nog enkele zaken “boven de markt” hangen. Dit betreft onderwerpen die nog verder uitgewerkt moesten worden en die op een later moment eventueel ter besluitvorming aan de raad zouden worden voorgelegd.

Het gaat om de volgende onderwerpen:

Onderwerpen uit Rapport Weterings, die mogelijk afzonderlijk aan de raad worden voorgelegd
Bedragen x € 1.000) 2020 2021 2022 2023 2024
Onderhoud openbaar groen -209 -209 -209 -209 -209
Exploitatie nieuwe sporthallen -135 -270 -270 -270 -270
Onderhoud kapitaalgoederen, MJOP vastgoed -350 -350 -350 -350 -350
Ontvlechting ICT -423 -457 -35 -35 -35
Cloudmigratie -470 -380 0 0 0
Onderhoud interieur -110 -115 -140 -154 -154
Opstellen van een vastgoedvisie -100 -100 0 0 0
Totaal -1.797 -1.881 -1.004 -1.018 -1.018

Bij de prognose van de saldi van de meerjarenbegroting hebben wij in het Herstelplan en in de kadernota rekening gehouden met de mogelijke financiële impact van deze onderwerpen. Omdat er nog besluitvorming over moet plaatsvinden, hebben wij deze onderwerpen nu niet opgenomen in de gepresenteerde begrotingssaldi in deze meerjarenbegroting. De begroting geeft tenslotte een beeld van de financiële situatie op basis van het huidige beleid, niet op basis van eventuele toekomstige besluiten.

Inmiddels zijn enkele van de genoemde onderwerpen achterhaald. Voor onderhoud openbaar groen wordt uw raad niet om aanvullend budget gevraagd. Gezien onze financiële situatie vinden wij dat momenteel niet wenselijk. Voor onderhoud aan vastgoed en interieur is een meerjarenonderhoudsplan (ook wel beheerplan) in de maak waaruit blijkt dat er geen extra financiële middelen nodig zijn. De ontvlechting ICT blijkt geheel uit bestaande middelen betaald te kunnen worden. Voor de cloudmigratie ICT heeft u een raadsvoorstel ontvangen. De cloudmigratie is tevens opgenomen bij de aanvullende ombuigingsvoorstellen. Alleen de exploitatie van de nieuwe sporthallen en het opstellen van een vastgoedvisie resteren nu nog op deze lijst van onderwerpen die “nog boven de markt hangen”.

Herstelplan
Door de verwerking van de ombuigingstaakstellingen uit het Herstelplan loopt het begrotingstekort de komende jaren terug en ontstaan bescheiden overschotten in 2023 en 2024. Hierbij moet de kanttekening geplaatst worden dat het Herstelplan nog nagenoeg volledig uitgevoerd moet worden en dat de beoogde financiële voordelen eerst volledig behaald moeten worden voordat er feitelijk pas echt sprake is van begrotingsoverschotten. De volgende ombuigingstaakstellingen uit het Herstelplan zijn in de meerjarenbegroting verwerkt:

Bedragen x € 1.000) 2021 2022 2023 2024
Ombuigingen conform tabel 5 van het herstelplan 5.698 11.199 16.430 16.430
Taakstellende bezuiniging op Bedrijgsvoering (tabel 6 herstelplan) 100 150 200 200
Omzetting ombuigingen naar lopende prijzen conform tabel 6 van het herstelplan 27 224 615 615
Totaal 5.825 11.573 17.245 17.245

Aanvullende ombuigingen

Terug naar navigatie - Aanvullende ombuigingen

De kadernota liet een verdere verslechtering van de financiële positie van de gemeente Vlaardingen ten opzichte van het Herstelplan zien. Om voldoende weerstandsvermogen te behouden en om robuust de opgaven op te pakken waar wij als gemeente in de toekomst voor gesteld staan, heeft uw raad besloten dat aanvullende ombuigingen voor minimaal € 3,5 miljoen structureel noodzakelijk zijn.

Het college is samen met de ambtelijke organisatie met uw opdracht aan de slag gegaan. Dit heeft geresulteerd in ruim 100 ombuigingsvoorstellen. We hebben getracht hier een logische ordening in aan te brengen door de voorstellen te groeperen in zeven clusters. Het betreft de volgende clusters:

  • Strategische benadering maatschappelijk vastgoed/voorzieningen
  • Ontwikkellocaties
  • Optimalisatie Organisatie
  • Optimalisatie ICT/facilitair/interne en externe dienstverlening
  • Verhogen tarieven/inkomsten
  • Subsidies
  • Overige uitgaven die niet of onvoldoende te relateren zijn aan het Herstelplan

In de bijlage “Ombuigingsvoorstellen” bij de meerjarenbegroting, in de paragrafen 1.1 tot en met 1.7, vindt u per cluster voorstellen voor ombuigingen die wij aan uw raad vragen vast te stellen en voorstellen die wij om moverende redenen niet aanbevelen. Ook zijn er ombuigingsvoorstellen die eerst nog verder uitgewerkt moeten worden alvorens daarover besloten kan worden. Het voornaamste afwegingskader bij onze keuzes om bepaalde ombuigingsvoorstellen wel of niet ter goedkeuring aan u voor te leggen, wordt gevormd door de uitgangspunten in het Herstelplan. De ombuigingsvoorstellen moeten aansluiten bij de visie zoals we die in het Herstelplan hebben geschetst.

In hoofdstuk 2 van de bijlage “Ombuigingsvoorstellen” bij de meerjarenbegroting vindt u voor alle ombuigingsvoorstellen een uitgewerkt format. In deze formats is aangegeven wat de ombuiging inhoudt, hoeveel besparingen het oplevert, welke vervolgacties benodigd zijn om tot uitvoering te komen en welke risico’s en nadelen er aan kleven.

Deze ombuigingsvoorstellen zijn niet volledig. We hebben niet alle (niet-wettelijke) taken tegen het licht kunnen houden. Daarvoor ontbrak simpelweg de tijd. Deze ombuigingsoperatie is echter geen éénmalige actie geweest. Al eerder gaven wij aan dat we een doorlopend proces volgen waarbij we steeds kritisch kijken naar onze keuzes en de financiële consequenties daarvan. Het Herstelplan was daarbij het startpunt van een langer proces waarbij wij blijven kijken naar al onze beleidsterreinen, op zoek naar mogelijkheden om efficiënter te werken en/of taken af te stoten. Daarnaast voert de Provincie een benchmark uit en maken we de overheadkosten inzichtelijk.

In totaal bieden wij u per cluster voor de volgende bedragen ombuigingsvoorstellen ter vaststelling aan. Wij vragen uw raad met deze voorstellen in te stemmen:

Totaal ombuigingen per cluster x € 1.000) 2021 2022 2023 2024
Strategische benadering maatschappelijk vastgoed/ voorzieningen 666 0 0 0
Ontwikkellokaties 0 0 0 0
Optimalisatie organisatie 1.187 1.483 1.892 2.423
Optimalisatie ICT / facilitait / interne en ecterne dienstverlening -1.264 1.416 1.542 1.564
Verhogen tarieven / inkomsten 282 1.153 1.170 1.187
Subsidies 1.571 404 217 239
Uitgaven die niet of onvoldoende te relateren zijn aan herstelplan 2.805 1.824 1.598 1.621
Totaal 5.247 6.280 6.419 7.034

Uitvoeringsprogramma Sociaal Domein

Terug naar navigatie - Uitvoeringsprogramma Sociaal Domein

Het grootste deel van de te behalen ombuigingen in het Herstelplan heeft betrekking op het sociaal domein. In het Herstelplan beschrijven wij welke interventies wij gaan plegen om onze ambities waar te maken. Het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein geeft aan hoe we deze interventies gaan doorvoeren. Het uitvoeringsprogramma is gezamenlijk tot stand gekomen met de gemeenten Maassluis en Schiedam en de betrokken uitvoeringsorganisaties. Wij zijn er namelijk van overtuigd dat de beoogde transformatie in het sociaal domein krachtiger is vorm te geven én te versnellen door gezamenlijk op te trekken. Het vormgeven van deze samenwerking vereist een zorgvuldig proces door de inhoudelijke complexiteit, bestuurlijke afstemming en de consultatie van uitvoeringsorganisaties en andere stakeholders. De korte tijdspanne maakte het onmogelijk om nu al een gemeenschappelijke lange termijn visie op het sociaal domein in MVS verband op te stellen. De focus van het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein ligt daarom op 2021.

Het merendeel van de maatregelen in het uitvoeringsprogramma is gebaseerd op de voorstellen uit het Herstelplan. Het meest in het oog springende verschil ten opzichte van het Herstelplan betreft de maatregelen met betrekking tot de Participatiewet. De start van deze maatregelen wordt één jaar opgeschoven naar 2022 als gevolg van onzekerheden over het kabinetsbeleid rond basisbanen. Hierover is op zijn vroegst pas in de tweede helft van 2021 duidelijkheid. Daarnaast speelt ook de coronacrisis bij het uitstel een rol. Door deze crisis kunnen de innovatieve pilots gericht op de uitstroom van uitkeringsgerechtigden naar werk nog niet starten.

Het uitvoeringsprogramma geeft geen reden tot bijstelling van de begroting 2021. De verwachte resultaten van alle maatregelen in het uitvoeringsprogramma zijn in lijn met het Herstelplan en met de begroting 2021. De financiële gevolgen van het uitvoeringsprogramma voor de periode 2022-2024 zijn nu nog onvoldoende concreet in beeld. De eventuele gevolgen hangen samen met keuzes die in het vervolgtraject in MVS-verband nog gemaakt moeten worden over de verdere transformatie van het sociaal domein. Eventuele bijstelling van de meerjarenbegroting voor de jaren 2022-2024 vindt plaats in de tweede voortgangsrapportage over de uitvoering van het Herstelplan. Deze ontvangt uw raad in november. Op dat moment hebben we meer zicht op hoe de transformatie van het sociaal domein in MVS-verband er de komende jaren uit gaat zien. Hiervoor bereiden wij een roadmap voor die inzichtelijk maakt welke stappen de komende tijd te zetten zijn.

Coronacrisis

Terug naar navigatie - Coronacrisis

Begin 2020 verspreidde het COVID-19 virus zich in een hoog tempo over de wereld. Ook ons land bleef niet gespaard. De lockdown maatregelen hebben een grote impact op de maatschappij en de economie. Ook op onze gemeente heeft de coronacrisis een stevige impact. Op dit moment begint de volle omvang duidelijk te worden van de extra kosten die wij en onze verbonden partijen hebben moeten maken en met welke derving van inkomsten we te maken hebben gekregen. Eind september ontvangt uw raad hier een rapportage over. In deze rapportage gaan wij in op de financiële gevolgen van de coronacrisis voor het lopende jaar.

Kijken we naar het komende jaar en de jaren hierna, dan kunnen we niet anders concluderen dan dat er veel onzeker is. We hebben te maken met de volgende onzekerheden:

  • Komt er in het najaar of de winter een tweede golf gevolgd door een nieuwe lockdown?
  • Hoe snel komt een goed werkend vaccin voor iedereen beschikbaar?
  • Hoe snel herstelt de economie zich?
  • Hoe ontwikkelt de Rijksbegroting zich en daarmee het gemeentefonds?
  • Hoe is de ontwikkeling van het aantal inwoners dat een beroep moet doen op een bijstandsuitkering?
  • Blijft de Rijksoverheid gemeenten steunen met extra bijdragen om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen?

Dit zijn allemaal zaken die in hoge mate onzeker zijn. De exacte gevolgen voor de diverse budgetten in onze begroting valt hierdoor nauwelijks goed te voorspellen. Uit voorzichtigheid hebben wij desalniettemin een stelpost in de meerjarenbegroting opgenomen van € 1 miljoen in 2021, € 500.000 in 2022 en € 250.000 in 2023. Hiermee kunnen eventuele tegenvallende ontwikkelingen worden opgevangen.

Samenvatting

Terug naar navigatie - Samenvatting

De meerjarenbegroting 2021-2024 en de voorgestelde begrotingswijzigingen met betrekking tot de ombuigingen en het uitvoeringsprogramma Sociaal Domein leveren het volgende beeld van de ontwikkeling van de saldi van de meerjarenbegroting, de omvang van de algemene reserve en de weerstandsratio op:

Bedragen x € 1.000) 2020 2021 2022 2023 2024
Meerjaren begroting 2021- 2024 -10.172 -5.716 -1.366 2.684 1.192
Ombuigingen 0 5.247 6.280 6.419 7.034
Uitvoeringsprogramma Sociaal Domein 0 0 p.m. p.m. p.m.
Begrotingssaldi -10.172 -469 4.913 9.103 8.227
Geraamd verloop algemene reserve 8.058 7.589 12.502 21.605 29.831
Geschatte omvang van de weerstandsratio 1,61 1,52 2,50 4,32 5,97

Risico’s
Bij bovenstaande cijfers zijn enkele kanttekeningen op zijn plaats. De onzekerheden zijn de komende jaren groot. Zoals gesteld kunnen we nog geen inschatting geven van de gevolgen op lange termijn van de coronacrisis. De ombuigingen uit het Herstelplan zijn volledig in deze cijfers verwerkt, maar moeten nog gerealiseerd worden. Door de coronacrisis bestaat het risico dat de uitvoering van bepaalde onderdelen uit het Herstelplan vertraging oplopen of minder opbrengen dan verwacht. Met name de risico’s rondom de verwachte uitstroom van uitkeringsgerechtigden naar werk zijn groot.
Komend jaar wordt er een nieuw landelijk verdeelmodel ingevoerd voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds. De financiële gevolgen van deze herverdeling kennen we nog niet.

Om de komende jaren niet opnieuw met tekorten geconfronteerd te worden adviseren wij uw raad om te kiezen voor genoeg ombuigingen om overschotten te creëren en deze eventuele overschotten te reserveren om hiermee het weerstandsvermogen te versterken. Daarnaast blijven we een doorlopend proces volgen waarbij we steeds kritisch kijken naar al onze beleidsterreinen, op zoek naar mogelijkheden om efficiënter te werken. Mocht dit onvoldoende opleveren en we de komende jaren onverhoopt toch met tekorten te maken krijgen dan resteert ons niet anders dan de belastingen voor onze inwoners en/of ondernemers te verhogen teneinde voldoende vet op de botten te krijgen. Ook de komende jaren blijft daarom voorzichtig financieel beleid geboden.