Sociaal Domein

In 2021 hebben we nog altijd te maken met het coronavirus. De effecten daarvan in het sociaal domein zullen naar verwachting ook in 2022 na-ijlen. We zien dat dit met name van invloed is op jongeren en mensen met een lagere sociaaleconomische status.  In 2021 hebben we hier al op ingezet door de extra door het Rijk beschikbaar gestelde middelen voor jeugdhulp in te zetten om onder andere de druk op de wachtlijsten te verminderen.

Hiernaast stelde de rijksoverheid in 2021 budget beschikbaar om de gevolgen van corona enigszins te beheersen. Onduidelijk is welke impact corona in 2022 nog zal hebben en wat dat betekent voor het beroep op onze voorzieningen. Wel is bekend dat het coronavirus voor een landelijke opwaardering zorgt van de taken die veelal door de GGD uitgevoerd worden in het kader van de Wet Publieke gezondheidszorg, nadat er perioden bezuinigd is op deze taken. Het landelijk netwerk van de GGD is bezig met het in kaart brengen van gewenste organisatieveranderingen om nog beter op de wettelijke taken toegerust te zijn. Binnen de gemeenschappelijke regeling GGD Rotterdam-Rijnmond wordt gewerkt aan een regionale doorvertaling daarvan.

Vorig jaar bleek dat de Vlaardingse samenleving over veel veerkracht, creativiteit en hulpvaardigheid beschikt. Meer mensen dan voorheen bleken in staat om ondersteuning uit eigen omgeving te benutten. Ook omdat er in zijn algemeenheid een grote bereidheid was om elkaar, ook buiten de eigen kring, op allerlei mogelijke manieren te helpen en te steunen. Ook allerlei maatschappelijke organisaties in Vlaardingen hebben in korte tijd nieuwe initiatieven ondersteund en ontwikkeld. Opvallend hierbij was dat samenwerking in deze crisissituatie vanzelfsprekender en gemakkelijker leek dan voorheen. Wij willen deze samenwerking verder ondersteunen en verduurzamen.

Deze samenwerking vormt immers de basis van de ondersteuningsstructuur die wij in Vlaardingen voor ogen hebben en waarop mensen die op enige moment behoefte hebben aan informatie, advies of hulp (eenvoudig) een beroep kunnen doen.
Deze structuur bestaat uit drie pijlers:

a) Een sterke basis in de samenleving.
Daarin spelen preventie en algemene voorzieningen een belangrijke rol. Ook is er een wijknetwerk waarin informele en formele steun op een laagdrempelige manier gecombineerd worden.
b) Een goed functionerend wijkteam. 
Daar kunnen Vlaardingers terecht voor informatie en advies, voor basisondersteuning en toegang tot specialistische voorzieningen.
c) Een geschikt aanbod van maatwerkvoorzieningen en specialistische ondersteuning
Dit aanbod is divers en op de individuele vraag toegesneden.

De opgave waarvoor wij in 2022 en verder staan is de opbouw en instandhouding van deze ondersteuningsstructuur binnen de beschikbare financiële kaders. Hierbij houden wij vast aan de uitgezette koers in het Herstelplan, die is uitgewerkt in het Uitvoeringsplan 2022 Sociaal Domein Vlaardingen. Hierin staan drie ambities centraal:

1. Meer grip krijgen op het sociaal domein door robuuste regie, sturing en monitoring. 
2. De omslag van zorg naar preventie en vroegsignalering. 
3. De omslag naar integraal en vraaggericht werken.

De afspraken die gemaakt zijn in het kader van het MVS Jeugdmodel sluiten hier naadloos op aan en geven aan onze ambities een nieuwe impuls. Wij verwachten hiermee met ingang van 2023 een slagvaardiger zorgstructuur rondom jeugdigen te hebben. Door opvoed- en opgroeiproblemen snel te signaleren en daarop preventieve maatregelen in te zetten, zal het beroep op de duurdere voorzieningen minder zijn. Op deze manier kan zo vroeg mogelijk een zo licht mogelijke zorg en ondersteuning ingezet worden. Daar waar nodig, is er ruimte om zwaardere zorg in te zetten.

Dit begrotingsjaar staat in het teken van de nadere uitwerking en concretisering van de vorig jaar in het kader van het MVS Jeugdmodel genomen besluiten. In de eerste plaats gaat het daarbij om het integrale aanbestedingstraject voor het jeugd- en gezinsdeel van de wijkteams, de ondersteuners jeugd in de huisartsenpraktijken en de specialisten van het zogeheten flexibel team. De keuze voor integrale aanbesteding heeft ook gevolgen voor de huidige organisatie en samenstelling van onze wijkteams. Ook hier bereiden wij ons, samen met de partners op voor. Voorop staat dat integrale ondersteuning én toegang voor inwoners met ondersteuningsvragen gegarandeerd blijft, ook tijdens het overgangsjaar 2022.

Er is op het moment dat deze begrotingstekst geschreven wordt, nog geen zicht op een nieuw kabinet dat nieuwe beleidsvoornemens presenteert. Daardoor kunnen wij geen nieuwe autonome ontwikkelingen schetsen. Logischerwijs zullen de beleidsvoornemens die nog niet volledig zijn uitgewerkt door de overheid in 2022 verder doorlopen. Het gaat -in vogelvlucht- dan over:

1. Het organiseren van toegankelijke en betaalbare zorg in de toekomst. 
2. De juiste zorg op de juiste plek, een transformatieproces waarbij het gaat om samenwerking tussen en over de domeinen heen om op diverse manieren duurdere zorg te voorkomen.
3. Maatregelen treffen die de druk op de betaalbaarheid van de zorg doen afnemen.
4. De zorg beter organiseren waarbij de voorkeur van de rijksoverheid uitgaat naar de schaal van de regio.
5. Werken in de zorg aantrekkelijker maken.
6. Preventie, gezondheidsbescherming en sporten en bewegen.

Meer concrete autonome ontwikkelingen per 2022 die eerder zijn aangekondigd betreffen de uitgestelde Wet inburgering en de doordecentralisatie van het beschermd wonen.
Op 1 juli 2021 zou de Wet inburgering worden aangepast, dit is uitgesteld tot 1 januari 2022. De wet wordt aangepast omdat het huidige stelsel er onvoldoende toe leidt dat inburgeraars tijdig en passend participeren in de samenleving. De gemeenten krijgen meer regie op het inburgeringsproces om de ondersteuning en integratie van statushouders en gezinsmigranten beter vorm te kunnen geven. Dit betekent dat gemeenten zowel inhoudelijk als financieel meer verantwoordelijkheid krijgen. Het Rijk werkt momenteel nog aan de exacte invulling. Ook de VNG is hierbij nauw betrokken gezien de zorgen over met name de financiële compensatie die de gemeenten voor deze nieuwe taak gaan krijgen. Vooruitlopend op deze veranderopdracht hebben de gemeenten Maassluis, Vlaardingen en Schiedam een gezamenlijke visie opgesteld en werken samen aan de voorbereidingen op deze nieuwe taak.

Per 1 januari 2022 wordt gestart met de doordecentralisatie van beschermd wonen. Dit betekent dat niet alleen de 43 centrumgemeenten, maar alle 355 gemeenten zich volledig gaan inzetten voor inwoners die in aanmerking komen voor beschermd wonen en waarvoor regionale samenwerkingsafspraken hebben gemaakt. Vanaf 1 januari 2023 komt er een nieuwe financiële verdeling over gemeenten en een zogeheten woonplaatsbeginsel. Daarmee wordt geregeld dat gemeenten voortaan verantwoordelijk zijn voor beschermd wonen voor de eigen inwoners en daarvoor ook de middelen ontvangen. Voor Vlaardingen betekent dit dat we geen centrumgemeente meer zullen zijn voor Schiedam en Maassluis, maar alle drie de gemeenten hun eigen verantwoording krijgen op dit vlak. De voorbereidingen hiervoor worden in MVS verband opgepakt.

De coronapandemie heeft in eerste instantie een eenmalig gunstig effect gehad op onze financiën. Enerzijds vanwege additionele bijdragen van de overheid, anderzijds als gevolg van de lockdown waardoor sommige dingen stil kwamen te liggen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan doelgroepenvervoer. In de loop van 2021 bleken jongeren in toenemende mate te kampen met psychische klachten ten gevolge van de coronacrisis. Hierdoor stijgen het zorggebruik én de kosten. De extra rijksmiddelen jeugd zullen wij gebruiken om de knelpunten in de jeugdhulp aan te pakken. 

Begin 2020 is het Herstelplan opgesteld om de penibele financiële situatie waarin de gemeente verkeerde ten goede te keren. Wij zullen de plannen zoals die in het Herstelplan benoemd zijn uitvoeren. Van de investeringen die in 2021 gedaan zijn, verwachten we op het totale sociale domein over 2022 een besparing van ca. 6,5 miljoen te realiseren. 

Middelen arbitragezaak jeugd 
Na een arbitragecommissie tussen VNG en het Rijk ontvangen gemeenten compensatie van kosten voor de jeugdhulp. Voor 2022 is er een akkoord tussen VNG en Rijk voor een bedrag van 1,3 miljard euro bovenop het eerder toegezegd bedrag van 300 miljoen euro. Dit betekent voor Vlaardingen circa € 6,3 miljoen aan extra middelen voor 2022. Voor de jaren 2023 en verder is de besluitvorming over de kabinetsformatie heen getild. Het is aan het nieuwe kabinet om hier een besluit over te nemen. De Provincies hebben met het ministerie van Binnenlandse Zaken afgesproken dat de arbitragemiddelen voor 75% structureel in de begroting opgenomen mogen worden vanaf 2023 en de jaren hierna. Dit weerspiegelt de verwachting dat het nieuwe kabinet de ingezette lijn voort zal zetten.

Extra inzet voor jeugd-GGZ 
Vlaardingen zet van deze € 6,3 miljoen in 2022, € 750.000 in voor extra inzet op de jeugd-GGZ en de oplopende wachtlijsten voor jeugd-GGZ die mede als gevolg van corona zijn toegenomen. Het realiseren van zo min mogelijk wachtenden op zorg draagt tevens bij aan een goede start van het MVS jeugdmodel, de aanbesteding jeugdhulp, per 1 januari 2023.

Lagere lasten GRJR 
Ten opzichte van de begroting is de bijdrage aan de GRJR 1.303 lager. Dit komt doordat er vanaf 2020 d.m.v. een raadsvoorstel structureel rekening was gehouden met een hogere bijdrage van circa 1 miljoen dit wordt voor 2022 bijgesteld. Daarnaast is de deelnemersbijdrage voor Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond (VTRR) met € 300.000 neerwaarts bijgesteld als gevolg van een lager gebruik van de dienst.

Hogere lasten lokale jeugdzorg 
De prognose voor de lokale jeugdzorg is voor 2021 circa € 5,8 miljoen, in de raming voor 2022 en verder wordt hier alvast op geanticipeerd.

Hogere lasten Stroomopwaarts 
De deelnemersbijdrage aan Stroomopwaarts stijgt met € 3,2 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door per saldo € 2,4 miljoen hogere uitkeringslasten en aanverwant € 1,2 miljoen hogere uitvoeringskosten voor het verstrekken van de uitkeringen. De bijdrage voor armoedevoorziening is € 400.000 neerwaarts bijgesteld. In de hogere uitkeringslasten is rekening gehouden met een groei van 5% van het uitkeringsbestand. In september volgt een begrotingswijziging van Stroomopwaarts waarin met de meest actuele ontwikkelingscijfers vanuit het CPB (Macro Economische Verkenningen) gerekend zal worden de verwachting is dat de uitkeringsgroei bijgesteld zal worden naar 2% a 3%.

Lagere lasten ROGplus 
De deelnemersbijdrage aan ROGplus 2022 is € 200.000 lager. Dit komt door lagere lasten voor beschermd wonen van € 700.000, die deels teniet worden gedaan door de hogere lasten met betrekking tot WMO op de onderdelen schoon huis en meedoen in de stad van € 500.000.

Correctie herstelplan 
Consortium jeugd Met de vaststelling van het contourenbesluit en de daarop gebaseerde aanbestedingsleidraad krijgt het MVS-jeugdmodel steeds meer vorm. Hierdoor krijgen we ook een steeds concreter beeld van de inhoudelijke én financiële consequenties. De meeste maatregelen uit het Herstelplan die betrekking hebben op Jeugd komen per 2023 te vervallen als aparte maatregelen in het Herstelplan. Omdat ze zijn opgenomen in de opdracht van het consortium (bijvoorbeeld de ondersteuners jeugd bij huisartsen) óf omdat ze overbodig zijn ten gevolge van de invoering van het MVS-jeugdmodel (bijvoorbeeld de procesregisseur jeugd). De besparingen uit het Herstelplan zullen niet volledig gerealiseerd kunnen worden, de verwachting is dat deze € 2,4 mln. lager zullen uitvallen. Met de invoering van het MVS-jeugdmodel wordt een inverdieneffect voorzien welke gerealiseerd zal worden vanaf 2025. Het effect van de daling van de lagere besparingen uit het Herstelplan en de nieuwe situatie vanaf 2023, komt ten laste van het begrotingssaldo, te weten € 2,4 miljoen in 2023 en voor 2024 en 2025 respectievelijk € 2,5 miljoen. en € 1,6 miljoen. Hieraan liggen twee oorzaken ten grondslag: 1. Wij hebben de besparingen van de in Herstelplan opgenomen maatregelen destijds te hoog ingeschat. 2. In het Herstelplan is rekening gehouden met gewijzigde inkoop jeugdhulp per 2022. Door de invoering van het MVS-jeugdmodel is dat met één jaar vertraagd, het MVS-jeugdmodel zal pas vanaf 2023 geëffectueerd worden. In de opstartfase zijn extra middelen benodigd om een efficiënte bedrijfsvoering te realiseren, na twee jaar is de verwachting dat deze efficiënte bedrijfsvoering tot inverdieneffecten zal leiden.
Bovenstaande maakt duidelijk dat de huidige situatie anders is dan tijdens de opstelling van ons Herstelplan. Zowel inhoudelijk als financieel. Dit geldt niet alleen voor het onderdeel jeugd, maar ook voor de maatregelen die vooral betrekking hebben op WMO of Participatiewet. Wij zullen daarom ter voorbereiding op de begrotingscyclus 2023 het Herstelplan actualiseren. Naast de financiële uitgangspunten, kijken wij hierbij ook nadrukkelijk naar de mate waar in de huidige voorstellen bijdragen aan de door ons gestelde doelen, onderzoeken we of aanvullende maatregelen wenselijk/noodzakelijk zijn of dat bijstelling van de ombuigingstaakstelling aan de orde is. De hieruit voortvloeiende voorstellen zullen worden voorgelegd aan de gemeenteraad.
 

Aanpassingen n.a.v. aangenomen amendementen

Argosmobiel Invoering 
De (her)invoering van Argosmobiel behelst het verzorgen van lokaal aanvullend vervoer voor inwoners van Vlaardingen/MVS door de Argos Zorggroep. Op basis van het aangenomen amendement ‘Invoering Argosmobiel’ heeft de raad meerjarig middelen beschikbaar gesteld voor het inzetten van de Argosmobiel. Het gaat om een jaarlijks bedrag van € 50.000,- voor de periode 2022,2023 en 2024. Deze middelen vormen de cofinanciering voor  een op te zetten samenwerkingsverband tussen  de MVS-gemeenten, Argos Mobiel en partners, waarbij de bijdragen door de gemeenten  naar rato zijn vastgesteld. Zodra afzonderlijke besluitvorming in de 3 MVS-gemeenten een feit is zal een 3-jarige samenwerkingsovereenkomst in 2022 aangegaan worden met Argosmobiel c.s.   
 
Herstel aanvullende regeling huishoudelijke hulp
Met dit aangenomen amendement ‘Herstel aanvullende regeling huishoudelijke hulp’  wordt de bezuiniging uit het Herstelplan ongedaan gemaakt van de Aanvullende Algemene Voorziening Schoon Huis (huishoudelijke ondersteuning) voor mantelzorgers. Herinvoering van deze voorziening betekent dat vanaf 2022 structureel extra inzet gepleegd wordt op huishoudelijke hulp voor mantelzorgers via de contracten voor Schoon Huis (Wmo). De middelen voor de Aanvullende Algemene Voorziening Schoon Huis bedragen € 37.000,- per jaar en worden gedekt uit de algemene middelen . Verder betekent dit dat de gemeentelijke bijdrage Wmo aan ROGplus voor 2022 met dit bedrag wordt opgehoogd en via een begrotingswijziging door ROGplus aan de gemeente zal worden voorgelegd.

Overige financiële ontwikkelingen
De komende jaren zetten wij onze financiële middelen in voor de benoemde prioriteiten in het Herstelplan.

Reserve Sociaal domein
De reserve is ingesteld ter egalisatie van de lasten van het Sociaal Domein.

Reserve centrummiddelen beschermd wonen, maatschappelijke opvang en vrouwenopvang
De gemeente Vlaardingen ontvangt als centrumgemeente middelen voor de taken Beschermd wonen, Maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. Overschotten worden gereserveerd en deze middelen worden jaarlijks in overleg met de regiogemeenten ingezet.

Reserve Inburgering
Inburgeringsvoorzieningen die bij afrekening (deels) niet in aanmerking komen voor financiering uit de rijksbijdrage worden gedekt uit deze reserve.

De komende jaren zijn er in dit programma geen investeringen gepland.