Groen en openbare ruimte
Vlaardingen is een stad met een groen hart. De Vlaardingers hebben groene gebieden als de Broekpolder, het Marnixpark, het Hof en Oranjepark, het Krabbepark, ’t Nieuwlantpark en Park Holy in hun hart gesloten. Groen geeft de stad karakter en is van groot belang voor de kwaliteit van leven: het is belangrijk voor het welzijn en de mentale en fysieke gezondheid van mensen. Daarnaast zorgt groen voor verkoeling van de omgeving, een betere luchtkwaliteit en het opvangen van hemelwater. Groen is daardoor onmisbaar in het kader van klimaatadaptatie. Door Vlaardingen op ecologische wijze te vergroenen zorgen we voor een betere, schonere en gezondere leefomgeving voor mens en dier. We hebben ons daarom afgelopen jaar ingezet om het groen in Vlaardingen te versterken, te verbeteren, aan te vullen en zoveel mogelijk te verbinden.
We zetten in op het van behoud van het groen. Groen is voor iedereen! Hier besteden we veel aandacht aan in het Stadsprogramma groen (zie paragraaf Stadsprogramma's). Daarnaast hebben we onze reguliere werkzaamheden, zoals het BVO (boomveiligheidsonderzoek), het up to date houden van de groendocumenten binnen de gemeente, het uitvoeren van renovatie-/reconstructieprojecten en adviseren bij onderhouds- en woningbouwprojecten.
Tijdens het BVO wordt ongeveer 1/3 van het aantal bomen per jaar visueel geïnspecteerd. Op deze wijze voldoen we in Vlaardingen aan onze zorgplicht. In 2023 hebben we 9.202 bomen in de Westwijk en Vettenoordse Polder gecontroleerd en is voor 93 bomen een omgevingsvergunning aangevraagd om ze te vellen en 11 bomen om ze te snoeien. In totaal worden 102 bomen als compensatie voor de kap vanuit de BVO herplant in plantseizoen 2024-2025.
Er is ook gewerkt aan meerdere groendocumenten. Zo is de Bomenverordening Vlaardingen 2023 vastgesteld en zijn de beleidsregels horend bij de Bomenverordening voorbereid. Er is een start gemaakt aan het schrijven van een nieuwe groenbeleidsplan en een beheerplan voor de Broekpolder. Deze twee plannen worden verder uitgewerkt in 2024.
Er zijn dit jaar meerdere renovatie-/reconstructiewerkzaamheden uitgevoerd. We hebben beplantingsvakken opgeknapt en speellocaties vergroend. Daarnaast zijn een aantal halfverhardingspaden hersteld.
Vanuit de groenmedewerkers is er bovendien advies geleverd bij beleidsdocumenten bij andere teams, bijvoorbeeld bij de omgevingsvisie en het opstellen van het programma van eisen voor klimaatadaptief en natuurinclusief bouwen. Naast advies bij beleidsdocumenten, geven werd er ook geadviseerd bij woningbouwprojecten om zo te komen tot realisatie van voldoende en volwaardig groen.
Duurzaamheid en klimaatbeleid
In Vlaardingen maken we werk van duurzaamheid. Dat is hard nodig, want naast een veranderende praktijk wordt door wetgeving en bestuurlijke afspraken ook steeds meer van gemeenten gevraagd. We geven invulling aan twee belangrijke pijlers van het klimaatbeleid, te weten: het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie (2018) en het Klimaatakkoord (2019). Deze initiatieven, waarbij overheden, bedrijven en maatschappelijke partners gezamenlijk hebben toegezegd zich in te spannen voor het beperken van (de effecten van) klimaatverandering, vormen de kern van onze duurzaamheidsinspanningen.
In 2023 hebben we uitvoering gegeven aan diverse kaderstellende nota’s die onder de paraplu van de integrale Agenda Duurzaamheid 2021-2030 tot stand zijn gekomen, zoals:
• Strategie Klimaatadaptatie 2021-2024;
• Actieplan Luchtkwaliteit 2021-2030;
• Actieplan Mobiliteit 2018;
• Transitievisie Warmte 2021-2026.
Energietransitie
In 2023 is het programmateam Nieuwe Energie verder uitgebreid tot een volwaardig team. Hiermee hebben we de basis kunnen leggen voor het gemeentelijk beleid, regionale samenwerkingen aan kunnen gaan (o.a. Regionale Energiestrategie) en is de uitvoering van de meeste acties en projecten uit de Transitievisie Warmte opgepakt waarbij we ons hebben gericht op de vier focuspunten van het Uitvoeringprogramma Nieuw Energie.
1. Stadsbrede energiebesparing
Afgelopen jaar is een nieuw concept voor een (energie)loket ontwikkeld waar woningeigenaren terecht kunnen voor een integraal advies over verduurzamen, onderhoud en verbetering van hun woning. De naam wordt Woon- en Energieloket Vlaardingen. Beoogd is een loket als onderdeel van een gemeentelijk uitvoeringsteam, ondersteund door een marktpartij voor de basis van het loket: website, klantvolgsysteem, makelaar naar adviseurs en betrouwbare installateurs en aannemers. Met het oog op kennisuitwisseling en het afstemmen van energiebesparings- en aardgasvrije projecten wordt een locatie gezocht waar alle medewerkers, projectleiders, coördinatoren, energiecoaches en fixers met elkaar onder één dak werken, elkaar ontmoeten en samenwerken. De aanbesteding voor dit loket gaat binnenkort van start. Naar verwachting kunnen we starten met het loket in het tweede kwartaal van 2024.
Met extra SPUK-middelen is ook in 2023 zwaar ingezet om armoede als gevolg van een hoge energierekening tegen te gaan door de inzet van (vrijwillige) energiecoaches en fixers, kleine energiebesparingsmaatregelen, extra informatie en advies via diverse media, bijeenkomsten, stands op markten e.d. Hierbij is nauw samen opgetrokken met o.a. Stroomopwaarts, Schuldhulpmaatjes, Voedselbank, HipHelpt, MeGreen, Energiehulp, Formulierenbrigade en beide woningcorporaties.
In 2023 zijn in totaal 650 huishoudens geholpen met energiebesparende maatregelen, daarnaast hebben tot nu toe 3.000 huishoudens van Waterweg Wonen een energiedisplay ontvangen , waarmee zij hun eigen energiegebruik kunnen monitoren, zodat zij met deze informatie hun energiegebruik verder kunnen beperken.
2. Uitvoeren drie aardgasvrije wijken
In de Transitievisie Warmte hebben we twee startbuurten (Drevenbuurt en Hoofdstedenbuurt) aangewezen om uiterlijk in 2032 aardgasvrij te maken. De Drevenbuurt en de Hoofdstedenbuurt zijn hiervoor aangewezen op basis van criteria als maatschappelijke kosten, eindgebruikerskosten, aandeel woningcorporatiebezit, type woning, ‘meekoppelkansen’ en bewonersinitiatieven.
Hoe en met welke duurzame warmteoplossingen de Drevenbuurt de overstap naar aardgasvrij gaat maken gaat bepaald worden in een Wijkuitvoeringsplan dat hiervoor wordt opgesteld. De voorwaarde die vanuit de gemeenteraad is meegegeven, is dat bewoners een betaalbaar aanbod ontvangen om de overstap te maken en een redelijke termijn hebben om deze overstap te maken. De aanpak om tot dit Wijkuitvoeringsplan te komen is beschreven in de Routekaart Drevenbuurt Aardgasvrij 2032, die begin 2023 is vastgesteld.
Er is voor gekozen dat de wijze waarop de Drevenbuurt overstapt op een aardgasvrije buurt in co-creatie wordt vormgegeven. In samenwerking met buurtinitiatief Duurzaam op Dreef zijn er vele bewonersavonden gehouden, er is een werkgroep en klankbordgroep gevormd waarin bewoners participeren, er was een wekelijks inloopspreekuur en in oktober 2023 heeft een stemming plaatsgevonden. In de stemming is aan bewoners gevraagd voor welke collectieve warmte-oplossing zij het liefst in 2024 een aanbod ontvangen. De stemming heeft niet het benodigd aantal stemmen van 400 opgebracht, 365 stemmen zijn uitgebracht. Dit betekent dat de gemeente zelf een besluit neemt welke collectieve oplossing verder uitgewerkt gaat worden naar een aanbod.
Naast de Drevenbuurt is de Hoofdstedenbuurt aangewezen als tweede startbuurt voor de aardgasvrije aanpak vanuit de Transitievisie Warmte. Ter uitvoering van de Transitievisie Warmte en de RES 1.0, waarbij het uitgangspunt is ‘restwarmte, tenzij’, hebben we in samenwerking met de beide woningcorporaties onderzocht of een restwarmtenet gevoed vanuit WarmtelinQ een haalbare optie is. Omdat voor een sluitende business case voor een warmtenet minimaal 3.000 woningen nodig zijn (en bij voorkeur meer) is onderzocht of ook aangrenzende buurten in Holy op een warmtenet aangesloten kunnen worden. Dit onderzoek loopt nog, maar als dit onderzoek uitwijst dat een restwarmtenet haalbaar is dan kan de tweede startbuurt Hoofdstedenbuurt met circa 1.100 woningen uitgebreid worden naar een warmtekavel van totaal circa 7.100 woningen (8.400 verblijfsobjecten). Hiermee realiseren wij dan een grotere versnelling van onze aardgasvrije wijkaanpak dan met het aanwijzen van een derde startbuurt.
3. Gemeentelijk vastgoed verduurzamen
In de afgelopen jaren hebben we al veel gedaan om als organisatie duurzamer te worden. We hebben de routekaart voor CO2-neutraal gemeentelijk vastgoed opgesteld om achterstallig onderhoud en verduurzaming aan te pakken. Per januari jl. is gestart met een pilot waarmee we lokaal opgewekte energie inkopen voor onze gemeentelijke organisatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van elektriciteit, die lokaal is opgewekt met de nieuwe windturbines van Oeverwind Vlaardingen in het Oeverbos. In mei 2024 is de evaluatie, indien deze gunstig is zal vanaf 2025 permanent de opgewekte energie grotendeels op deze manier ingekocht worden.
4. Realiseren meer hernieuwbare energie: zon, wind, duurzame warmte.
Naast energiebesparing is ook maximale inzet van duurzame energiebronnen nodig om in 2050 een energieneutrale stad te zijn. Ons doel is dat wij in 2050 uitsluitend nog hernieuwbare energie gebruiken. Met name windenergie speelt hierin een grote rol. Dit jaar is het windproject Oeverwind 1 gerealiseerd. Deze twee windturbines zijn geplaatst door het Vlaardings Energie Collectief in samenwerking met Windvogel en leveren 7,2 Megawatt stroom voor circa 7.000 huishoudens. Op dit moment vinden onderzoeken plaats naar twee volgende potentiële windlocaties Oeverwind 2 en Beneluxtunnel in samenwerking met respectievelijk de gemeenten Maassluis en Schiedam en het Vlaardings Energiecollectief, Windvogel, Energiek Schiedam, Energiecollectief Waterweg en Energiecollectief Rotterdam Rijnmond. Als het lukt om nog meer windturbines te realiseren dan voldoet Vlaardingen ruimschoots aan de regionale inspanningsverplichtingen voor hernieuwbare energie.
Er is een forse autonome toename van zonne-energie op daken van woningen en bedrijven te zien. Omdat zon op bedrijfsdaken ingewikkelder is dan zon op een woning, hebben wij samen met de Green Businessclub en de Rabobank 40 gratis energieadviezen beschikbaar gesteld voor bedrijven. Hiermee kunnen ze advies krijgen voor het realiseren van zon op dak (of hoe zij het verplichte label C voor kantoren kunnen realiseren). In combinatie met het stimuleren van groene en blauwe daken vanuit klimaatadaptatie werken wij er aan dat dit waar mogelijk wordt gecombineerd met zonnepanelen. Om zon op dak een extra versnelling te geven starten wij binnenkort met een bewustwordings- en promotieactie.
Voor de lange termijn (2028 e.v.) zijn wij in gesprek met Shell Geothermal-Aardyn dat momenteel onderzoek doet naar de potentie van geothermie in onze ondergrond.
Klimaatadaptatie
Nederland moet in 2050 voorbereid zijn op de gevolgen van klimaatverandering, een uitdaging die ook voor Vlaardingen geldt. Het is onze ambitie om de stad bestand te maken tegen extreme weersomstandigheden, zoals hevige regenval, hittegolven, langdurige droogteperioden en overstromingen vanuit de rivier. In Vlaardingen benaderen we klimaatadaptatie op een integrale en programmatische wijze, waarbij we niet alleen de noodzaak zien, maar vooral de kans om de stad aantrekkelijker en leefbaarder te maken.
Samen met onze gebiedspartners hebben we de gezamenlijke klimaatuitdagingen en oplossingen in kaart gebracht. Tegelijkertijd hebben we een actieve rol gespeeld in het stimuleren en ondersteunen van initiatieven uit de omgeving. Dit heeft geresulteerd in de realisatie van nieuwe groenblauwe (school)pleinen en (gevel)tuinen in Vlaardingen.
In 2023 hebben we het Convenant Klimaatadaptief Bouwen ondertekend, waarin wordt benadrukt dat klimaatadaptief bouwen de standaard is. We zorgen dat nieuwbouwprojecten toekomstbestendig zijn en dat de druk op de rest van de stad niet verder toeneemt. Bij de inrichting van de openbare ruimte en werkzaamheden aan gebouwen houden we rekening met klimaatadaptatie. Zo zijn we begonnen met de rioolwerkzaamheden in de Indische Buurt, waarbij een gescheiden rioolstelsel wordt aangelegd om regenwater naar de singels af te voeren zodat de kans op wateroverlast in het centrum afneemt. Ook in Vlaardingen Ambacht zijn rioolwerkzaamheden gestart, waarbij we een drainagesysteem meeleggen om meer grip te krijgen op de grondwaterstanden. Hiermee zetten we concrete stappen naar een klimaatbestendig Vlaardingen.